نفس المهموم


«نفس المهموم» آخرین و بهترین و مشهورترین مقتل موجود شیعه تألیف محدث متتبع محقق حاج شیخ عباس قمی قدس سره است. محدث بزرگوار کتاب را در سال 1335 ه. ق. که در جوار حضرت ثامن الائمه حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه‏السلام می‏زیسته تألیف نموده و در پایان کتاب این را گفته است. کتاب تاکنون بارها چاپ و منتشر شده است. 
مرحوم حاج شیخ عباس قمی، که خدایم توفیق داده است شرح زندگانی درخشان او را در دو جلد بزرگ بنگارم و هم اکنون در شرف چاپ است، بیش از 80 جلد کتاب در علوم و فنون اسلامی از تاریخ و حدیث و حدیث‏شناسی (درایه) و رجال و تراجم و ادب و اخلاق و کلام و ادعیه و زیارات و غیره تألیف و تصنیف نموده است. 
او به علاوه واعظ خلق و مواعظ منبرش کم‏نظیر و در نقل احادیث و مقتل ائمه اطهار بخصوص مقتل سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) استاد بلا منازع و سرآمد کارشناسان فن بوده است. 
محدث قمی با سابقه ممتدی که در مطالعه تمام منابع اسلامی از شیعه و سنی درباره‏ی حالات امام حسین (ع) و وقایع کربلا داشته و پس از سالها که منبر رفته و خاص و عام را در جریان حوادث جانسوز واقعه رستاخیز حسینی گذاشته و با علم و اطلاعی که در این باره داشته، نفس المهموم را تألیف نموده است.

ادامه مطلب...

روضة الشهداء


روضة الشهداء به فارسی نوشته ملاحسین کاشفی سبزواری متوفی در حدود سال 910 ه. ق مشتمل بر شرح احوال امام حسن و امام حسین علیهماالسلام و بعضی از فرزندان و دودمان آنهاست. 
ملاحسین کاشفی معاصر عبدالرحمن جامی، و پسر صفی‏الدین علی باجناق جامی بوده است. ملا حسین اهل سبزوار بوده که همگی شیعه بوده‏اند، و جامی ساکن هرات بوده که همگی سنی بوده‏اند لذا جامی که در هر دو شهر آمد و رفت داشته و منبر می‏رفته، سعی داشته تقیه کند، به همین جهت روضة الشهداء او کاملا به سبک شیعه نوشته نشده و از کتب معتبر در مقتل به شمار نمی‏رود. 
بعضی را عقیده بر این است که «روضه‏خوان» از اسم همین کتاب او گرفته شده است؛ یعنی این کتاب را در منبر می‏خواندند و مردم می‏گفتند فلانی روضه خواند و به مرور ایام این لفظ به همه اهل منبر اطلاق شد.

کشف الغمه فی معرفة الائمه

این کتاب به زبان عربی و در دو جلد چاپ و منتشر شده است. مؤلف آن بهاءالدین علی بن عیسی اربیلی از مردم شهر اربل در نزدیکی موصل و شمال عراق، در یک خانواده کرد شیعه متولد شده است. او مردی دانشمند بوده و در بغداد اقامت داشته و در سال 693 هجری از دنیا رفته است.
اربلی کتاب کشف الغمه را در تاریخ چهارده معصوم تألیف کرده، و چون در زمان زوال دولت بنی‏عباس بوده و دیگر شیعه آن وحشت را از متعصبان نداشته است، لذا او در این کتاب بحث از امیرالمؤمنین علیه‏السلام را بیش از سایر ذوات مقدسه‏ی چهارده معصوم علیهم‏السلام نگاشته است؛ به این معنی که 400 صفحه از جلد اول کتاب فقط درباره‏ی آن حضرت است به طوری که خود می‏گوید مقید بوده درباره‏ی هر کدام از چهارده معصوم نخست روایات اهل تسنن را بیاورد و بعد روایات شیعه را تا استدلال به آن نزد مخالفان محکمتر باشد.
در شرح حال حضرت ابا عبدالله الحسین علیه‏السلام و قیام آن حضرت و آمدن به کربلا و شهادت حضرت و یاران باوفایش بیشترین مطلب را از کتابهای اهل تسنن آورده است. زیرا سنیان اهمیتی به نقل شیعه در ماجرای شهادت خامس آل عبا نمی‏دادند، و او برای الزام خصم این کار را کرده است.
به هر حال همان مقدار که او وقایع کربلا را نقل کرده کتابش در مقتل امام شهید جزو مآخذ است و علمای ما به آن استناد جسته‏اند.
مقولات او درست و قابل قبول است و چیزی که نادرست باشد در آن نیست.

کامل بهایی


این کتاب را عمادالدین حسن بن علی بن محمد طبری مشهور به «عمادالدین طبری» از علمای بزرگ شیعه در سده‏ی هفتم هجری به فارسی نوشته است. 
مؤلف «روضات الجنات» می‏نویسد: «عمادالدین طبری در بعضی از مصنفات خود به قسمتی از طرائف احوال و لطائف اخبار خود از جمله قضیه‏ی مناظره‏اش با اهل بروجرد در منزه دانستن خداوند متعال از تشبه به مخلوق اشاره نموده است؛ از جمله اینکه وی از شهر قم به امر وزیر بهاءالدین صاحبدیوان شمس‏الدین محمد جوینی مشهور به «صاحبدیوان» (حکمران اصفهان بوده) به اصفهان نقل مکان کرد و هفت ماه در آن شهر ماند و مردم بسیاری از اصفهان و شیراز و ابرکوه و بلاد آذربایجان بر وی گرد آمدند و انواع معارف ربانی را بر وی خواندند و سادات و بزرگان و وزرا از وجود او بهره شدند». " 1 " 

از اینجا معلوم می‏شود عمادالدین در اواسط سده‏ی هفتم هجری می‏زیسته و این معنی برای شناخت سابقه حوزه قم نیز اهمیت دارد. 
محدث قمی در «فوائد الرضویه» از وی بدین گونه نام برده است: «الحسن بن علی بن محمد بن الحسن، عمادالدین طبری، شیخ عالم ماهر خبیر، متدرب " 2 " تحریر، متکلم جلیل، محدث نبیل، فاضل علامه، معاصر خواجه - نصیرالدین طوسی - و علامه‏ی حلی - صاحب کتابهای شریف است. در اصول مذهب و تشیید قواعد دین و فقه و حدیث و غیره مانند... سپس 14 کتاب او را نام می‏برد...» و می‏افزاید که بهاءالدین صاحب دیوان به وی عنایتی تمام داشت به همین جهت او کتابهایی را به نام وی تالیف کرده که از جمله «اربعین بهایی» در برتری امیرالمؤمنین علیه‏السلام، و دیگر «کامل بهایی» در سقیفه، و در دیباچه کامل نوشته است که من چون «مناقب الطاهرین» و اخوات " 3 " آن را تصنیف نمودم، و آن جمله تولی بود، لازم بود در قسم تبری هم شروع کردن پس کامل تألیف کرد. هر دو کتاب مثل سیف و رمحی " 4 " بر مخالفان، و زیاده از سی هزار بیت است.

ادامه مطلب...

مثیرالاحزان (برانگیزنده غمها)


این کتاب از کتابهای مشهور مقاتل است. کتاب تألیف شیخ نجم‏الدین جعفر بن محمد بن نما حلی استاد علامه حلی، و متوفی به سال 645 ه ق. است. نظر به اینکه مؤلف از فقها و علمای بزرگ ماست، مقتل او نیز از اعتبار خاصی برخوردار است. 
کتاب به زبان عربی است که زبان مادری مؤلف بوده، و نام کامل آن «مثیرالاحزان و منیر سبل الاشجان» است؛ یعنی برانگیزنده غمها و روشن‏کننده‏ی راه‏های اندوه‏ها. 
کتاب مثیرالاحزان، که از مآخذ علمای مقاتل بوده، نخست به پیوست جلد دهم بحارالانوار، و بعدها چند بار مستقلا چاپ شده است.